- Vũ Thạch
 |
Mời quý vị cùng lật lại một vài trang sử, trong kỳ vọng tìm được những qui luật và bài học cho công cuộc đấu tranh của chúng ta hôm nay.
 Joseph Stalin (1879-1953) |
Con đường dài gần 100 năm dẫn đến cuộc cách mạng tháng 10 năm 1917 cũng dẫn dắt qua đủ các dạng thức đấu tranh – bạo động, vận dụng, chính trường, quân sự – để cung cấp cho chúng ta nhiều bài học quí giá cho nỗ lực đấu tranh hiện tại và canh tân đất nước mai sau.
I. Những năm tháng tiền Cách Mạng :
Để tìm hiểu căn nguyên của cuộc CM Nga vào đầu thế kỷ 20, các sử gia thường phải ôn lại tình hình đất nước này suốt thế kỷ 19 để nhìn ra những thay đổi tư duy và những biến chuyển mở đường.
A. Chế độ cai trị của các Nga hoàng
 Alexander I - Aleczandre (1977-1825) |
Nicholas I lên nối ngôi vào năm 1825, cũng là năm có cuộc nổi dậy của nhóm Tháng Mười Hai (Decembrists, sẽ được trình bày bên dưới). Để đối phó, ông cho thiết lập Phòng Ba thuộc Quốc Vụ Viện Hoàng Gia để tổ chức và điều động một mạng lưới mật vụ. Từ điểm khởi đầu này, vai trò bao trùm của mật vụ trong việc bảo vệ chế độ đã trở thành qui luật trong xã hội Nga cho đến ngày nay. Nhà vua cũng đặt ra đầy rẫy những luật lệ mới về kiểm soát thông tin và bộ luật hình sự bao gồm nhiều tội danh chính trị chưa hề có trước đó. Cùng lúc, một đội ngũ báo chí được xây dựng để thường xuyên ca tụng chế độ.
Tuy nhiên, các biện pháp bưng bít của Nicholas I vẫn không ngăn chặn nổi các trào lưu tư tưởng từ Âu Châu tràn vào. Theo các sử gia, chính vì không lôi kéo được thành phần trí thức về với chế độ mà ngôi vị của các Nga hoàng đã bắt đầu lung lay kể từ đó.
 Alexander II |
Hơn thế nữa, khi Alexander III lên nối ngôi, ông thu hồi lại một số chương trình cải cách và bắt đầu chính sách Nga-hóa các dân tộc thiểu số. Sự uất ức đối với chính sách này là khởi điểm cho sự hợp tác của các phần tử cách mạng từ các giống dân khác nhau.
 Alexander III |
Khét tiếng nhất dưới thời Alexander III là bộ luật ngày 14/8/1881 mang tên Luật về những Biện Pháp Bảo Vệ An Ninh Quốc Gia và Trật Tự Xã Hội, theo đó mật vụ có toàn quyền bắt, bỏ tù, phạt tiền, đày biệt xứ, đóng cửa tiệm, cấm hội họp, tịch thu thư từ, v.v... mà không cần đưa ra tòa xét xử. Nói cách khác, đây là một loại 31/CP của thời nay.
Và sau hết Nicholas II lên ngôi năm 1894, để chứng kiến cuộc CM kết liễu vĩnh viễn chế độ quân chủ tại đất nước này.
B. Con người và tâm thức
Khác với cuộc CM Pháp, tôn giáo không là một nguyên nhân trực tiếp trong cuộc CM Nga. Một phần lớn là vì đa số dân chúng từ thế kỷ 10 đã theo Chính Thống Giáo (một hệ phái tách rời khỏi Giáo Hội Công Giáo La Mã) và có hệ thống điều hành riêng biệt trong phạm vi nước Nga.
 Emperor Nicholas I (1796-1855) |
Có người cho rằng đặc tính mâu thuẫn trong dân tộc tính đến từ sự pha trộn 2 nền văn hóa Đông và Tây trên đất Nga. Nhưng dù gì đi nữa thì đặc tính đam mê và mâu thuẫn này khiến người dân Nga yêu chuộng cảm giác buồn và yêu thích thi ca hơn hẳn các dân tộc khác. Người bên ngoài khó mà hiểu được tại sao mọi chế độ cầm quyền đều canh chừng rất kỹ và tìm cách cô lập các thi sĩ lớn trên đất Nga.
Sự đam mê của người Nga cũng có thể được thấy qua trình tự du nhập và ôm ấp các luồng tư duy trong suốt thế kỷ 19. Trong suốt thập niên 1830, giới trí thức Nga say mê các chủ thuyết xã hội chủ nghĩa theo kiểu Pháp và văn hóa Pháp nói chung. Tiếng Pháp được dùng thường ngày như một biểu lộ văn hóa cao.
 Nicholas II Lên ngôi năm 1894 |
Nhưng chỉ đến khoảng 1840, thì trào lưu văn hóa Pháp phải nhường chỗ cho văn hóa Đức, đặc biệt là triết lý của Hegel và thơ của Schelling. Trong thời gian đầu, các biện chứng của Hegel được xem như chân lý đầy tính khoa học và không thể cãi lại được. Tuy nhiên, không lâu sau đó, triết lý này đi ngược lại với hoài bão cách mạng của giới trí thức Nga khi nêu cao định luật: tất cả những gì đang tồn tại ắt phải hợp lý; vì nói như thế thì chế độ quân chủ đang hiện diện lúc bấy giờ cũng hợp lý nên tồn tại. Thế là họ lại lao vào thái cực đối nghịch, ôm ấp chủ nghĩa hư vô, phủ định mọi giá trị và cơ chế hiện hữu, từng bước chuẩn bị tư tưởng cho thái độ bạo tàn cực độ sau biến cố tháng 10, 1917.
 Alexander Herzen (1812-1870) |
Dẫn đầu khuynh hướng này là Belinski. Ông viết: "Cá nhân tôi không thể nào chấp nhận diễn trình tự nhiên của lịch sử. Từ nay, phủ nhận tất cả thực tại sẽ là phương châm của tôi". Kế đến Herzen bắt đầu phủ định các giá trị tôn giáo truyền thống trong lúc Pisarev phủ định cả các giá trị văn chương và đặt vấn đề với hệ thống luân lý phổ thông – như đề ra cuộc tranh luận: người ta có quyền giết bố mẹ mình không?
 Friedrich Wilhelm Joseph Schelling (1775-1854) |
Các lý thuyết của Bakunin chưa tạo ấn tượng lớn trong giới trí thức và cách mạng Nga cho đến khi có sự xuất hiện của Nechaev, một mẫu người thật với tác phong sắt đá và hoàn toàn phi luân lý. Nechaev thực sự sống chỉ để làm cách mạng, từ khước mọi loại "cảm xúc, liên hệ, và ngay cả tên họ". Ông coi mọi hình thức bạo lực và dối trá là quyền của người làm cách mạng, kể cả quyền lừa bịp và tiêu diệt các đồng chí của mình nếu cần.
 Mikhail Alexandrovich Bakunin (1814-1876) |
II. Diễn tiến :
A. Gần một thế kỷ chuẩn bị ...
 Decembrist Revolt |
Suốt 40 năm sau đó, từ 1830 đến 1870, các hành động cách mạng hầu như mất hẳn, nhường chỗ cho những sinh hoạt tư tưởng dồn dập như đã nêu trong phần trên.
 Vissarion Belinsky |
Từ 1878 đến 1905, các phần tử cách mạng không còn con đường nào khác và bắt đầu bước vào giai đoạn khủng bố chưa từng có trong lịch sử. Họ đồng loạt dùng mọi phương tiện để ám sát các yếu nhân của chế độ, kể cả các Nga hoàng. Khởi đầu họ lập nhóm lấy tên là Ý Dân, và sau đó chuyển thành đảng Xã Hội Cách Mạng (XHCM). Điều cần nói rõ là các đảng viên XHCM không theo trường phái Nechaev và Tkachev như những người cộng sản Bolshevik sau này. Họ vẫn còn nhiều quan tâm đến luân lý và chấp nhận các biện pháp bạo động một cách miễn cưỡng. Mặc cảm "vấy máu" khiến họ thường tự tìm cách kết liễu mạng mình để đền bồi lại cho các người chết.
 Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) |
Lenin, nguyên tên là Vladimir Ilych Ulyanov, sinh năm 1870 tại thành phố Simbrisk bên bờ sông Volga. Ông là người con thứ nhì trong một gia đình trung lưu có gia phả quí tộc gồm 6 anh chị em. Chi tiết ông mang một phần máu Do Thái từ bên ngoại vẫn chưa thể khẳng định, nhưng sự kiện ông và các nhà cách mạng Nga khác được các nhà tư bản Do Thái tài trợ trong thời gian lưu vong tại hải ngoại là điều hiển nhiên. Năm lên 17 tuổi, ông chứng kiến việc ông anh mình bị chế độ xử tử vì có liên hệ đến âm mưu ám sát vua Alexander II. Biến cố này kèm với việc gia đình ông bị đày ải, xa lánh, và cái chết của cha ông vài năm sau đó đã khiến Lenin tận hiến đời mình cho mục tiêu lật đổ chế độ Nga hoàng bằng mọi giá.
Tuy được tôn sùng ngang với Karl Marx trong vai trò thủy tổ của Chủ Nghĩa Cộng Sản, thực ra ông không có luận điểm lý thuyết gì thật đặc thù, mà chỉ có biệt tài chọn lọc và kết hợp từ nhiều nguồn tư tưởng những phần thuận lợi cho chủ đích lật đổ chế độ. Đặc điểm của ông là quyết tâm sắt đá, khả năng luôn luôn tập trung vào mục tiêu tối hậu và tính thực dụng, sẵn sàng xử dụng mọi loại phương tiện không cần đắn đo về xuất xứ hay luân lý. Do đó tuy mượn chủ nghĩa Marx làm nền tảng, ông sẵn sàng thêm bớt và đi ngược lại suy nghĩ của Marx khi cần thiết và không hề tin tưởng vào khả năng của giai cấp vô sản Nga; trong thời gian chưa nắm quyền, ông xử dụng mọi loại thủ thuật do Tkachev đề xướng, kể cả việc bật đèn xanh cho Stalin mở các cuộc cướp nhà băng gây quỹ cho đảng Bolshevik; và khi lên nắm quyền, ông xử dụng mọi biện pháp và sẵn sàng hy sinh tất cả để duy trì quyền cai trị tuyệt đối của Đảng.
Trotsky, tên thật Lev Bronstein, là một người Nga gốc Do Thái trẻ hơn Lenin 10 tuổi. Trotsky mang nhiều đặc tính bổ khuyết cho Lenin. Trong lúc Lenin thâm hiểu tâm tư của người dân Nga, Trotsky thấm nhuần khuynh hướng suy tư kiểu Tây Phương nhiều hơn, có lẽ do nhiều năm lưu lạc khắp Âu Châu và trôi giạt sang tận Hoa Kỳ. Ông bị đày đi Siberia hai lần và vượt ngục cả hai. Tuy gặp Lenin năm 1902 nhưng mãi đến năm 1917 Trotsky mới thực sự ngã theo chủ trương của Lenin (Bolshevik). Trong thời gian trước đó, ông là người phê bình thẳng thắn và nghiêm khắc các luận điểm của Lenin. Nếu đem so sánh, có thể nói ông tin tưởng và trung thành với chủ nghĩa Marx hơn cả Lenin, đặc biệt là sự tin tưởng vào giai cấp công nhân và chủ trương quốc tế cộng sản.
 Lev Davidovich Bronstein (Trotsky) |
Vào những năm cuối thế kỷ 19, phong trào XHDC bắt đầu có sự khác biệt chính kiến trầm trọng. Năm 1903, một cuộc hội nghị được triệu tập để giải quyết vấn đề. Cánh thứ nhất do Lenin lãnh đạo chủ trương không hợp tác với những thành phần cách mạng tư sản và duy trì mục tiêu thay đổi tận gốc rễ xã hội. Cánh thứ hai do Martov lãnh đạo muốn thỏa hiệp với khuynh hướng cách mạng tư sản dân quyền để thay đổi xã hội dần dần. Hai bên cãi nhau kịch liệt và một số thành viên của nhóm Martov phản đối bằng cách bỏ Hội Nghị ra về. Nhờ vậy khi lấy biểu quyết, phe Lenin đông hơn và từ đó giữ luôn tên hiệu Bolshevik (Đa Số); phe Martov trở thành những người Mensheviks (Thiểu Số). Trong thực tế, vào thời điểm này, cánh Lenin có rất ít đảng viên và không đóng vai trò lãnh đạo đáng kể nào trong các cuộc nổi dậy trước tháng 10 năm 1917. Ngay cả Trotsky cũng chưa nhập bọn với họ.
 Petrograd-Demonstration 1925 |
Kế đó, một cuộc tổng đình công trên toàn quốc được tổ chức từ ngày 10 đến 17 tháng 10, 1905 làm tê liệt cả nước. Nga hoàng Nicholas II lại nhượng bộ bằng việc tung ra bản Tuyên Ngôn Lập Hiến để có giờ kéo quân về thủ đô. Các phần tử cách mạng và thợ thuyền nhân đà thắng lợi liền bầu ra Ủy Ban Sô Viết Petrograd, một loại hội đồng phối hợp hoạt động của công nhân, và Ủy Ban Sô Viết Moscow. Các ủy ban sô viết này bao gồm phần lớn là thành viên đảng XHCM và đảng Menshevik. Trotsky có chân trong Sô Viết Petrograd và sau đó được bầu lên vị trí Chủ Tịch. Ông liền cho xuất bản một tờ báo lấy tên Natchalo, phát hành nửa triệu tờ mỗi số. Mãi đến tháng 11, 1905, Lenin mới về tới Petrograd, tuy nhiên ông chỉ điều động trong bóng tối một vài đảng viên Bolshevik có chân trong Ủy Ban.
 Bolshevik Party Meeting Lenin is seen at right. |
Hai khối Bolshevik và Menshevik tái nhóm tại Stockholm vào tháng 4, 1906 để thống nhất lại đảng nhưng kết quả không thành. Trong thời gian này, một số thành viên XHDC, được mệnh danh là cánh "Kinh Tế Gia", kêu gọi hãy nhắm đến nhu cầu kinh tế của giai cấp vô sản hơn là cách mạng chính trị. Lenin kiên quyết thà chấp nhận sự phát triển rất chậm của hàng ngũ Bolshevik chứ không thỏa hiệp các mục tiêu của Đảng. Ông tin chắc rằng khuynh hướng thoả hiệp chỉ mở cơ hội cho chế độ đưa ra một vài sửa chửa tạm bợ và giới hạn nhưng lại có khả năng vô hiệu hóa sức đấu tranh của quần chúng.
Trong nước, Nga hoàng mở rộng chiến dịch truy lùng các phần tử CM. Đảng XHCM phản công bằng cách gia tăng các vụ ám sát quan quyền - 93 vụ lớn trong năm 1906, và 74 vụ trong năm 1907 - cùng lúc đổi tên thành đảng Xã Hội Lao Động (XHLĐ) để tiếp tục hoạt động công khai. Nhưng đến năm 1910, đảng này bị mất uy tín trầm trọng khi trưởng ban ám sát của đảng, Azev, bị phát giác đã nhận tiền của mật vụ Nga hoàng để báo cáo các toan tính và chỉ điểm đồng đội.
 Pavel Axelrod, Julius Martov and Alexander Martinov Leaders of the Menshevik Party at Norra Bantorget in Stockholm, Sweden, May 1917. |
Suốt một thập niên sau cuộc biến động 1905, Nga hoàng gần như dập tắt toàn bộ các hoạt động CM có hệ thống trong nước. Chính Lenin cũng xuống tinh thần và thố lộ trước một cử tọa tại Thụy Sĩ vào tháng 1 năm 1917 rằng: "Chúng tôi, thế hệ lớn tuổi, có thể không còn kịp nhìn thấy những trận quyết định của cuộc CM kế tiếp nữa !". Chỉ 2 tháng sau, biến cố mà ông và nhiều người mong ước nhưng không chờ đợi đã xảy ra.
B. Cho một biến cố không đến 10 ngày - Chế độ quân chủ chấm dứt
Những biến chuyển vào đầu năm 1917 đã được chuẩn bị bởi những tin tức thất trận liên tục (Thế Chiến I) trong những năm 1914, 1915, và 1916. Cùng lúc đó, nông thôn thiếu người canh tác khiến toàn quốc, cách riêng là tại đô thị, lâm vào cảnh đói kém ngặt nghèo. Giới thợ thuyền càng uất ức khi chứng kiến những chủ nhân ông trở nên giàu sụ nhờ cung cấp những vật liệu chiến tranh. Quả thật, chính cuộc chiến tranh với thế giới bên ngoài đã làm bùng nổ cuộc CM trong nước ngoài sự dự tính và hướng dẫn của các lãnh tụ CM.
 Lenin, Vladimir Ilyich (1870-1924) |
Ngay từ cuối năm 1916, người ta đã thấy nhiều đám biểu tình tại nông thôn đòi ngưng chiến và bánh mì. Nhiều đoàn biểu tình tương tự của thợ thuyền cũng xuất hiện tại Petrograd và Moscow, không những đòi bánh mì mà còn đập phá các tiệm bánh. Binh lính của nhà vua lại nổ súng bắn vào các đoàn biểu tình, nhưng khi không còn gì để mất những người biểu tình càng ngày càng táo bạo hơn.
Cuộc CM chính thức bùng nổ ngày 8/3/1917, khi nhiều đoàn biểu tình đòi bánh mì lại xuống đường nhân ngày Phụ Nữ Quốc Tế, nhưng lần này kèm theo cuộc đình công của 240.000 công nhân (trên tổng số 400.000) tại Petrograd. Ngày 11/3, vua hạ lệnh cho quân đội đến đàn áp. Tuy nhiên lần này binh lính, phần lớn có gốc nông dân, không tuân lệnh, rồi từng đơn vị rã ngũ đi theo dân chúng.
 Russia-Taurida |
Ngày 14/3, UBLT tuyên bố chấm dứt vai trò hòa giải rồi cũng tự tuyên xưng là Chính Phủ Lâm Thời (CPLT) của nước Nga. Suốt 8 tháng trời sau đó, tại tòa nhà Tauride hiện diện cùng lúc 2 cơ chế: một CPLT có chính danh nhưng không có lực lượng, và một ban CHSV có lực lượng nhưng không được ủy nhiệm vai trò điều hành chính phủ. Đặc biệt lại có trường hợp Kerensky, vừa nằm trong ban CHSV vừa làm bộ trưởng quốc phòng cho CPLT.
 Romanov |
Ngày 15/3, không còn một ai tuân lệnh mình, vua Nicholas II đành chấp nhận yêu sách của CPLT. Ông thoái vị và nhường ngôi cho em mình là Quận Công Michael. Ngày 16/3, Quận Công Michael cũng tuyên bố thoái vị. Thế là kết thúc hơn 300 năm cai trị của triều đại Romanov và chấm dứt luôn thể chế quân chủ tại nước Nga. Toàn bộ sự việc xảy ra trong vòng 8 ngày !
C. Cách mạng lần hai - Cách Mạng Tháng Mười
 Karl Marx (1818-1883) |
Đến tháng 4, 1917, Lenin mới về tới Petrograd. Với tính thực dụng cố hữu, ông không ngần ngại quá giang chuyến xe lửa bọc sắt của Đức từ Geneva về nước (cùng với một số lãnh tụ Bolshevik và Menshevik khác), dù biết rõ dụng ý của Bộ Tổng Chỉ Huy quân đội Đức là gởi các phần tử cách mạng về để làm rối loạn hậu phương nước Nga thêm nữa.
Hầu hết các phe nhóm Dân Chủ Xã Hội, kể cả Lenin cho đến tận tháng 8, 1917, đều bị đóng khung vào công thức của Marx rằng đây là cuộc cách mạng tư sản dân quyền và mọi quốc gia đều phải qua một thời gian phát triển tư bản thì mới có đủ điều kiện thiết lập chuyên chính vô sản. Vì tin chắc vào công thức đó các thành phần CM vô sản (cả Menshevik lẫn Bolshevik) đều từ chối không chịu nắm quyền vào lúc này và nhất định dành vị trí đó cho giai cấp tiểu tư sản. Lenin, theo tường thuật của các sử gia, tuy không tin hoàn toàn vào công thức này nhưng vẫn trong tình trạng phân vân lưỡng lự.
Nhiều thành phần dân chúng và thợ thuyền, nhờ không làu thông chủ nghĩa Marx, đã nhận ra sự vô lý này. Một số hiện tượng khá buồn cười đã được ghi lại, như trong một ngày tháng 7, dân chúng lại tụ tập đòi ban CHSV phải chính thức nắm quyền, lãnh tụ Chernov của đảng XHCM kiêm bộ trưởng nông nghiệp vội ra trấn an dân chúng. Một người biểu tình la lớn: "Thằng chó đ..., quyền lực đưa đến tận miệng thì phải cắn lấy chứ !". Rồi đám đông ào lên đòi lôi cổ ông xuống đánh. Nhờ có người lôi đi kịp thời ông mới thoát chết hôm đó.
 Decembrists at the Senate Square |
Với kỳ vọng các chiến thắng tại mặt trận sẽ làm tăng uy tín của CPLT, Kerensky ra lệnh tổng phản công vào tháng 4, 1917. Tuy nhiên, kết quả không đến như ông muốn. Từng đoàn quân Nga thiếu thốn từ súng ống đến quần áo ngã rạp trước các họng súng máy của quân Đức. Gần 700.000 lính Nga đào ngũ trong mấy tháng sau đó.
Vào đầu tháng 7, 1917, lo sợ bị đưa ra chiến trường làm bia lãnh đạn, một trại lính tại Petrograd nổi loạn. Tuy các lãnh tụ Bolshevik không hề biết trước hay nhúng tay vào vụ này (vì trong thâm tâm họ vẫn muốn chờ phát triển thêm lực lượng tại các tỉnh bên ngoài Petrograd trước khi hành động), họ vẫn bị xem là những kẻ chủ mưu. Sau khi kéo quân về dẹp yên số binh lính nổi loạn, CPLT bắt đầu tấn công đảng Bolshevik. Những vụ nhận tiền của chính phủ Đức và việc đi nhờ xe lửa bọc sắt Đức về nước của Lenin bị phanh phui trên báo chí. Từng toán người đi lùng sục khắp thành phố để ruồng bắt các lãnh tụ Bolshevik. Họ hô to khẩu hiệu: "Phải thả trôi sông tụi Do Thái và Bolshevik !". Lenin và Zinoviev lại chạy trốn sang Phần Lan trong lúc Trotsky và Kamenev lại bị bắt bỏ tù.
Ngày 24/7/1917, Kerensky được bầu làm chủ tịch CPLT với nhiều sắp xếp nhân sự mới. Ông cho dời văn phòng chính phủ về Cung Điện Mùa Đông để tách biệt khỏi ban CHSV và phong cho đại tướng Kornilov làm tổng chỉ huy quân đội. Không may cho Kerensky, tướng Kornilov nghe lời ca tụng của giới tư bản vốn dang sợ mất của cải và lời xúi xiểm của các đại sứ ngoại quốc vốn không muốn Nga rút ra khỏi khối Đồng Minh, ngày 26/8/1917, ông ra lệnh cho sư đoàn kỵ binh từ Caucase kéo về thủ đô nắm chính quyền.
 Moscow City Hall Duma-Revolution Square and Moscow City Hall in 2000. Statue of Zhukov |
Với công trạng vừa kể và nay được hoạt động công khai, Bolshevik nhanh chóng phát triển lực lượng nhờ bắt đúng ý muốn của dân chúng. Họ càng đói kém càng muốn có những thay đổi rốt ráo hơn là những chắp vá tạm bợ của CPLT. Tuy Lenin và Zinoviev chưa về kịp từ Phần Lan, đảng Bolshevik vẫn họp đại hội và bầu ra một ban chấp hành 15 người, trong đó có Lenin, Zinoviev, Trotsky, Kamenev, Stalin, Bukanin, v.v. (Đến thời điểm này Trotsky mới thực sự ngã hẳn về phía Bolshevik).
Cánh Bolshevik cũng chiếm đa số trong ban CHSV Petrograd (13 Bolsheviks, 3 Mensheviks, và 6 XHCM) và Trotsky được bầu làm chủ tịch.
Lenin trở về Petrograd vào tháng 10, 1917. Ông lập tức thuyết phục Trung Ương Đảng phải võ trang khởi loạn để nắm chính quyền và thành lập Ủy Ban Quân Sự Cách Mạng. Khá nhiều binh lính ngả về phía Bolsheviks, đem theo đủ loại súng đạn. Tuy nhiên Lenin không thuyết phục được đồng đảng về ngày giờ khởi loạn. Đa số muốn hoãn lại để chờ đại hội các Sô Viết toàn quốc.
Ngày 23/10/1917, tuy với một lực lượng ít ỏi, thủ tướng Kerensky vẫn công bố tình trạng quốc gia nguy ngập. Ông cho binh lính trấn đóng các nơi hiểm yếu tại Petrograd rồi hạ lệnh phải giải tán UB Quân Sự Cách Mạng và truy nã các lãnh tụ Bolshevik. Trotsky không còn chọn lựa nào khác ngoài việc phải đảo chánh ngay. Ngày 25/10/1917 (đúng ra là ngày 7/11/1917 nếu tính theo Tây Lịch đang dùng hiện nay), binh lính Bolshevik với sự hỗ trợ của hải quân từ cảng Kronstadt dễ dàng chiếm đóng các nơi quan trọng rồi kéo đến bao vây Cung Điện Mùa Đông. Sau một cuộc chạm súng ngắn, quân CM bắt giữ hầu hết các bộ trưởng đem đi giam. Thế là chấm dứt thời kỳ nắm quyền của CPLT.
D. Phản bội mục tiêu Cách Mạng - Bolsheviks và quyền lực
Vừa lên nắm chính quyền, Lenin cho điều đình ngay với Đức để ngưng chiến. Hiệp Ước Brest-Litovsk ký ngày 3/3/1918 buộc Nga phải dâng nhượng một vùng đất rộng hơn 1 triệu dặm vuông bao gồm 60 triệu dân, nhiều vùng kỹ nghệ, khoáng sản, và đất canh tác.
 Cheka-KGB |
Chỉ trong vòng 3 năm (1918 - 1921) số người chết dưới tay Cheka bằng tổng số nạn nhân của mật vụ Nga hoàng suốt 100 năm trước đó. Cũng trong thời gian này Cheka bành trướng từ một nhóm 120 người thành một bộ phận gồm 30,000 cán bộ với chi nhánh trên toàn quốc. Cheka cũng chỉ huy 125,000 binh lính đặc biệt về trị an. Với sứ mạng ban đầu là truy lùng các kẻ thù của chế độ như thành phần phản cách mạng, phá hoại, gián điệp, và đầu cơ tích trữ; đến năm 1922, Cheka, nhận thẩm quyền từ một vài lãnh tụ cao nhất trong Đảng, đã len lấn vào mọi mặt trong đời sống dân Nga, từ duy trì nguồn tiếp tế lương thực, giao thông, nhu yếu phẩm đến canh chừng Hồng Quân (cả bộ binh và hải quân), theo dõi các trường học và bảo đảm các ngành nhu yếu phẩm tiếp tục cung cấp hàng hóa cho nhà nước. Cheka có quyền truy lùng những kẻ đầu cơ tích trữ hàng hóa, có khi bằng cách bao vây cả khu phố. Cheka cũng có quyền bao vây từng làng ở nông thôn và bắn tại chỗ những ai chống lại các chuyến cưỡng bách thu góp nông phẩm. Thường thì nông dân không còn đủ ăn sau những đợt càn quét. Cheka còn có quyền đàn áp cả các cuộc đình công của thợ thuyền, những người trên lý thuyết đang là chủ nhân của nhà nước vô sản.
Khi nhà nước bắt đầu chương trình lao động tập thể cưỡng bách năm 1919, Cheka còn được giao cho thẩm quyền truy lùng các kẻ bỏ trốn lao động, kéo cổ nông dân ra khỏi ruộng đồng để phục vụ cho các công trường, và điều hành một hệ thống trại tù khổ sai trên toàn quốc, cách riêng là các trại ở vòng đai Bắc Cực giá băng. Hình ảnh những hung thần Cheka lạnh lùng trong chiếc áo khoác bằng da màu đen ngồi xe gắn máy lao đi trong đêm tối không ngừng ám ảnh mọi tầng lớp dân Nga. Vua Nicholas II và toàn bộ hoàng gia bị bí mật đem đi thủ tiêu ngày 16/7/1918. Đến năm 1922, Cheka được đổi tên thành Cơ Quan Điều Hành Chính Trị Nhà Nước (GPU) và được cho thêm quyền bắt cả đảng viên Bolshevik.
Quốc Hội Dân Bầu đầu tiên, với 24% nghị viên thuộc đảng Bolshevik, họp lần đầu tiên ngày 18/1/1918. Nhưng chỉ 24 giờ đồng hồ sau, Lenin hạ lệnh giải tán quốc hội. Trước các họng súng của Hồng Vệ không ai dám lên tiếng phản đối. Kể từ tháng 6/1918 các thành viên Menshevik và XHCM trong các UB Sô Viết do dân bầu lên bị tống ra ngoài. Toàn quốc được điều hành bằng một hệ thống Sô Viết hàng dọc. Vào tháng 7/1918, quốc gia Cộng Hòa XHCN Liên Bang Sô Viết Nga được thành lập dưới một Hiến Pháp Sô Viết khét mùi căm thù giai cấp.
 Alexander Kerensky |
Lenin chủ trương không tấn công trực tiếp vào Giáo Hội Chính Thống Giáo tại Nga và các tôn giáo nhưng rút dần sức sống và tầm ảnh hưởng của các giáo hội bằng nhiều chiến dịch tịch thu cơ sở hoạt động, đóng một số nơi thờ phượng, cấm in sách giáo lý, bắt bớ và ngay cả xử bắn một số tu sĩ. Người ta cũng thấy một "Giáo Hội Hằng Sống"(quốc doanh) mọc lên song song với Giáo Hội Chính Thống Giáo, và những hội như "Đoàn Vô Thần Võ Lực", v.v... xuất hiện để sinh sự với các tôn giáo.
Tóm lại, xã hội nước Nga bị đàn áp nặng nề hơn bao giờ hết trong giòng lịch sử dài trước đó của nước này. Ngày nay, một số phần tử cộng sản cuối mùa vẫn cố thần tượng hóa Lenin và Trotsky là những người thuần lý tưởng, và các hành động phản bội mục tiêu Cách Mạng chỉ xảy ra dưới thời Stalin. Các dữ kiện lịch sử cho thấy lập luận này không chính xác. Hầu hết các biện pháp triệt tiêu dân chủ, kềm kẹp xã hội, hạ cấp con người đều được Lenin và Trotsky đặt nền móng (Và hầu hết các thủ thuật cai trị này được lập lại tại các nước cộng sản chư hầu cho đến ngày nay). Stalin chỉ mở rộng phạm vi và nâng mức độ ác liệt của các biện pháp này lên mà thôi.
Khi chưa nắm quyền lực, Trotsky đủ sáng suốt nhận ra chiều hướng nguy hại của loại cơ chế mà Lenin đề nghị. Từ năm 1904, ông đã tiên đoán loại chính quyền của Lenin chỉ có thể tiến tới độc tài toàn trị. Ông viết: "Những phương pháp của Lenin sẽ dẫn tới hậu quả sau đây. Trước hết tổ chức đảng sẽ dùng chính nó để thay thế cho toàn đảng; kế đến Ủy Ban Trung Ương sẽ dùng nó thay thế cho cả tổ chức đảng; và sau cùng một "tên độc tài" duy nhất sẽ dùng hắn ta thay thế cho cả Trung Ương". Nhưng khi nằm trong chính quyền, ông không còn thấy hậu quả đó nữa và hết sức bênh vực các biện pháp của Lenin. Từng phần của lời tiên đoán năm 1904 của ông đã thành sự thật.
 Grigory Zinoviev |
Càng về những năm sau khi lên nắm quyền, chế độ Bolshevik càng bỏ rơi các mục đích ban đầu nhằm giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc khỏi áp bức và bất công. Rõ ràng hơn cả, tại Đại Hội Đảng lần thứ 11 vào tháng 3, 1922, Lenin chính thức nhìn nhận ông chỉ nhân danh giai cấp vô sản để lật đổ chế độ Nga hoàng mà thôi. Ông biện hộ cho sự cần thiết của chế độ độc tài Bolshevik bằng lý do giai cấp vô sản quá yếu kém, không thể nhận lãnh vai trò lãnh đạo. Một thành viên trung ương đảng, tên Shlyanikov, mỉa mai ngay tại Đại Hội: "Hôm qua, đồng chí Vladimir Ilich (Lenin) nói rằng giai cấp vô sản, theo định nghĩa của Marx, không hiện hữu tại nước Nga. Thế thì cho phép tôi chúc mừng các đồng chí là những phần tử tiên phong của một giai cấp không hiện hữu !". Hiển nhiên, sau phát biểu này, Shlyanikov bị tống ra khỏi Trung Ương Đảng và sau đó bị giết dưới thời Stalin.
E. Phản bội lẫn nhau - thời cai trị của bạo chúa Stalin
Lenin lên cơn đau tim lần đầu ngày 22/5/1922. Phải mất 5 tháng tĩnh dưỡng ông mới làm việc trở lại tuy không còn hiệu năng như trước. Cơn đau tim lần 2 vào tháng 12/1922 làm ông liệt nửa người và mất khả năng nói chuyện một thời gian. Và cơn đau tim thứ 3 vào tháng 3/1923 khiến ông mê man cho đến khi chết vào tháng 1/1924. Chính những cơn đau tim này đã làm dở dang kế hoạch cô lập và loại trừ Stalin của Lenin.
Joseph Stalin, tên thật Joseph Dzhugashvili, sinh ra trong một gia đình rất nghèo tại tiểu quốc Georgia. Cha ông thường say sưa và đánh đập con cái tàn bạo. Năm ông lên 11 tuổi thì cha ông mất mạng trong một cuộc đánh lộn. Tuy vậy, ông hoàn tất tiểu học xuất sắc và được nhận vào một giòng tu tại thủ đô Tiflis. Đến năm 1899, ông vi phạm kỷ luật và bị đuổi ra khỏi trường. Không lâu sau đó ông nhập bọn với nhiều khuynh hướng CM khác nhau. Với biệt danh "Koba", ông bị giới hoạt động bí mật khinh bỉ về tác phong, đạo đức và có lúc ông bị cánh Menshevik khai trừ.
 Lev Borisovich Kamenev |
Đầu năm 1922, Stalin đã vận động được lên chức Tổng Bí Thư. Tuy dưới sự lãnh đạo của Lenin, vai trò này không quan trọng lắm, nhưng ngay khi Lenin ngã bệnh từ tháng 5/1922, chức vụ này lại trở nên then chốt giúp Stalin độc quyền bao vây cái chết của Lenin và loại trừ Trotsky.
Trong thời gian Lenin hấp hối, Trotsky cũng đang bệnh liệt giường (tuy không đến độ đe dọa tính mạng) phải tĩnh dưỡng mãi tận Tiflis, Georgia. Stalin thiết lập một tam đầu chế gồm Stalin, Zinoviev, và Kamenev để thống lãnh mọi quyền hành. Ngày 21/1/1924, Trotsky nhận được điện tín báo tin Lenin đã qua đời tại Moscow. Tuy nhiên, Stalin nói dối ngày đưa đám sớm lên 1 tuần để Trotsky nghĩ là không thể về kịp và vì thế ở lại Tiflis. Tên tuổi Trotsky bắt đầu lu mờ nhanh chóng tại thủ đô. Đến mùa thu 1924, bệnh sốt rét lại vật Trotsky liệt giường. Stalin nhân cơ hội này bắt đầu tấn công "Chủ Nghĩa Trotsky" trên các mặt báo, mặc dầu lúc đó, không một ai kể cả Trotsky, biết chủ nghĩa này ra sao.
 Joseph Stalin-SovietPoster |
Sau khi không còn đối thủ nào trên chính trường, Stalin bắt đầu thời kỳ khủng bố man dại:
Mọi kẻ thù hoặc có thể trở thành kẻ thù của chế độ đều bị bắt hoặc giết. Một người bị xét là có tội thì mọi bạn bè, họ hàng, và đồng nghiệp đều bị bắt theo. Vô số nông dân bị giết và khoảng 25 triệu người bị lưu đày vì thiếu hợp tác với kế hoạch tập thể hóa ruộng đất. Vô số công nhân bị giết vì làm việc thiếu hăng hái hay "quá hăng hái", vì quá hăng hái là chỉ dấu của gián điệp hoặc đang cố che đậy ý đồ phá hoại. Các tay CM lão thành cùng hoạt động thời Lenin đều bị bêu x�
No comments:
Post a Comment